Οι περίπου τρεις δεκαετίες που συμπίπτουν με τις νομισματικές ρυθμίσεις του συστήματος του Bretton Woods συχνά θεωρούνται ως εποχή σχετικής σταθερότητας, τάξης και πειθαρχίας. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη ότι χρειάστηκε σχεδόν 15 χρόνια μετά τη διάσκεψη του 1944 στο Bretton Woods πριν από την πλήρη λειτουργία του συστήματος και ότι υπήρχαν ενδείξεις αστάθειας καθ 'όλη τη διάρκεια της εποχής, ίσως δεν υπήρξε αρκετή σχετική δυσκολία στην προσπάθεια διατήρησης του συστήματος. Αντί να βλέπουμε τον Bretton Woods ως μια εποχή που χαρακτηρίζεται από σταθερότητα, είναι πιο ακριβές να το θεωρούμε ως ένα μεταβατικό στάδιο που οδήγησε σε μια νέα διεθνή νομισματική τάξη που εξακολουθούμε να ζούμε σήμερα.

-> ->

Απόκλιση συμφερόντων στο Bretton Woods

Τον Ιούλιο του 1944, εκπρόσωποι από 44 συμμαχικά έθνη συγκεντρώθηκαν σε ένα ορεινό θέρετρο στο Bretton Woods, NH, για να συζητήσουν μια νέα διεθνή νομισματική τάξη. Η ελπίδα ήταν να δημιουργηθεί ένα σύστημα για τη διευκόλυνση του διεθνούς εμπορίου, προστατεύοντας παράλληλα τους στόχους της αυτόνομης πολιτικής των μεμονωμένων εθνών. Αναμενόταν να είναι μια ανώτερη εναλλακτική λύση στη μεσοπολεμική νομισματική τάξη που οδήγησε αναμφισβήτητα τόσο στη Μεγάλη Ύφεση όσο και στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι συζητήσεις κυριαρχούσαν σε μεγάλο βαθμό από τα συμφέροντα των δύο μεγάλων οικονομικών υπερδυνάμεων της εποχής, των Ηνωμένων Πολιτειών και της Βρετανίας. Αλλά αυτές οι δύο χώρες δεν ήταν ενωμένες για τα συμφέροντά τους, με τη Βρετανία να αναδύεται από τον πόλεμο ως ένα μεγάλο έθνος οφειλέτη και το Ηνωμένο Βασίλειο να αναλάβει το ρόλο του μεγάλου πιστωτή του κόσμου. Επιθυμώντας να ανοίξει την παγκόσμια αγορά στις εξαγωγές της, η θέση του ΣτΕ, εκπροσωπούμενη από τον Harry Dexter White, έδωσε προτεραιότητα στη διευκόλυνση του ελεύθερου εμπορίου μέσω της σταθερότητας των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών. Η Βρετανία, εκπροσωπούμενη από τον John Maynard Keynes και επιθυμώντας την ελευθερία να επιδιώξει αυτόνομους πολιτικούς στόχους, προώθησε μεγαλύτερη ευελιξία των συναλλαγματικών ισοτιμιών, προκειμένου να βελτιώσει τα θέματα του ισοζυγίου πληρωμών.

Κανόνες του Νέου Συστήματος

Επιτεύχθηκε τελικά συμβιβασμός σταθερών αλλά ρυθμιζόμενων τιμών. Τα έθνη των κρατών μελών θα συνειδητοποιούσαν τα νομίσματά τους με το δολάριο ΗΠΑ και για να εξασφαλίσουν στον υπόλοιπο κόσμο ότι το νόμισμά του ήταν αξιόπιστο, το Ηνωμένο Βασίλειο με τη σειρά του θα προσδέσει το δολάριο σε χρυσό, σε τιμή $ 35 ανά ουγγιά. Τα έθνη-μέλη θα αγοράζουν ή θα πωλούν δολάρια για να διατηρήσουν το εύρος του 1% του σταθερού επιτοκίου και θα μπορούσαν να προσαρμόσουν το ποσοστό αυτό μόνο σε περίπτωση «θεμελιώδους ανισορροπίας» στο ισοζύγιο πληρωμών.

Προκειμένου να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τους νέους κανόνες, δημιουργήθηκαν δύο διεθνή ιδρύματα: το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και η Διεθνής Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (IBRD, αργότερα γνωστή ως Παγκόσμια Τράπεζα). Οι νέοι κανόνες υπογραμμίστηκαν επίσημα στα άρθρα συμφωνίας του ΔΝΤ.Περαιτέρω διατάξεις των άρθρων προέβλεπαν την άρση των περιορισμών του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, ενώ επιτρέπονταν οι έλεγχοι κεφαλαίου, προκειμένου να αποφευχθεί η αποσταθεροποίηση των ροών κεφαλαίων.

Ωστόσο, τα άρθρα δεν παρείχαν αποτελεσματικές κυρώσεις στις χώρες με πλεόνασμα χρόνιου ισοζυγίου πληρωμών, έναν συνοπτικό ορισμό της «θεμελιώδους ανισορροπίας» και ένα νέο διεθνές νόμισμα (μια πρόταση του κ. Keynes) για την αύξηση της προσφοράς χρυσού ως επιπλέον πηγή ρευστότητας. Επιπλέον, δεν υπήρχε οριστικό χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή των νέων κανόνων, οπότε θα ήταν σχεδόν 15 χρόνια πριν το σύστημα του Bretton Woods ήταν στην πραγματικότητα σε πλήρη λειτουργία. Προς το παρόν, το σύστημα είχε ήδη δείξει σημάδια αστάθειας.

Τα πρώτα χρόνια του Bretton Woods

Ενώ οι ΗΠΑ πίεσαν για την άμεση εφαρμογή των άρθρων, οι κακές οικονομικές συνθήκες σε ένα μεγάλο μέρος του μεταπολεμικού κόσμου δυσκολεύονταν να αντιμετωπίσουν προβλήματα ισοζυγίου πληρωμών σε ένα σταθερό καθεστώς συναλλαγματικών ισοτιμιών χωρίς κάποια τρέχουσα τους ελέγχους ανταλλαγής λογαριασμών και τις εξωτερικές πηγές χρηματοδότησης. Αν δεν δημιουργήθηκε διεθνές νόμισμα για την παροχή συμπληρωματικής ρευστότητας και δεδομένης της περιορισμένης δυνατότητας δανεισμού του ΔΝΤ και του ΜΠΔΔ, σύντομα έγινε φανερό ότι οι ΗΠΑ θα έπρεπε να παρέχουν αυτή την εξωτερική πηγή χρηματοδότησης στον υπόλοιπο κόσμο, επιτρέποντας τη σταδιακή εφαρμογή μετατρεψιμότητα του τρεχούμενου λογαριασμού.

Από το 1945 έως το 1950, το Ηνωμένο Βασίλειο είχε ένα μέσο ετήσιο εμπορικό πλεόνασμα $ 3. 5 δισ. Ευρώ. Αντίθετα, μέχρι το 1947 τα ευρωπαϊκά έθνη υπέφεραν από χρόνια έλλειμμα ισοζυγίου πληρωμών, με αποτέλεσμα την ταχεία εξάντληση των αποθεμάτων τους σε δολάρια και χρυσάφι. Αντί να εξετάσει την κατάσταση αυτή, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου αντιλήφθηκε ότι απειλούσε σοβαρά την ικανότητα της Ευρώπης να είναι μια συνεχής και ζωτικής σημασίας αγορά για τις αμερικανικές εξαγωγές.

Στο πλαίσιο αυτό, οι Ηνωμένες Πολιτείες διέθεσαν 13 δισ. Δολάρια χρηματοδότησης στην Ευρώπη μέσω του σχεδίου Marshall το 1948 και κάποιες δυο χώρες, μετά το προβάδισμα της Βρετανίας, είχαν το δικαίωμα να υποτιμήσουν τα νομίσματά τους έναντι του δολαρίου το 1949. έλλειψη δολαρίων και αποκατάσταση της ανταγωνιστικής ισορροπίας με τη μείωση του εμπορικού πλεονάσματος των ΗΠΑ. (Για να διαβάσετε περισσότερα, δείτε:

Ποιο ήταν το σχέδιο Marshall; ). Το Σχέδιο Μάρσαλ και οι ανταγωνιστικότερες συναλλαγματικές ισοτιμίες ανακούφισαν την πίεση που ασκήθηκε στα ευρωπαϊκά έθνη, προσπαθώντας να αναζωογονήσουν τις οικονομίες τους που είχαν υποστεί εμπόλεμες συγκρούσεις, επιτρέποντάς τους να βιώσουν ταχεία ανάπτυξη και να αποκαταστήσουν την ανταγωνιστικότητά τους έναντι των αμερικανικών συναλλαγματικών ελέγχων σταδιακά, με πλήρη μετατρεψιμότητα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών που επιτεύχθηκε τελικά στα τέλη του 1958. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου η αμερικανική επεκτατική νομισματική πολιτική που αύξησε την προσφορά δολλαρίων, μαζί με την αυξημένη ανταγωνιστικότητα από άλλα κράτη μέλη, σύντομα ανέτρεψε την κατάσταση του ισοζυγίου πληρωμών. Το Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετώπιζε ελλείμματα του ισοζυγίου πληρωμών τη δεκαετία του 1950 και είχε έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το 1959.

Αυξημένη αστάθεια στην εποχή του υψηλού Bretton Woods

Η εξάντληση του U.Τα αποθέματα του χρυσού που συνοδεύουν αυτά τα ελλείμματα, ενώ παραμένουν μέτρια λόγω της επιθυμίας των άλλων εθνών να κρατήσουν μερικά από τα αποθέματά τους σε περιουσιακά στοιχεία σε δολάρια και όχι σε χρυσό, απειλούσαν όλο και περισσότερο τη σταθερότητα του συστήματος. Με το πλεόνασμα του Ηνωμένου Βασιλείου στον τρεχούμενο λογαριασμό του να εξαφανίζεται το 1959 και οι εξωτερικές υποχρεώσεις του Ομοσπονδιακού Αποθεματικού να ξεπερνούν τα αποθεματικά του νομίσματος σε χρυσό το 1960, αυτό έφερε τους φόβους για πιθανή πορεία στη χρυσή προσφορά του έθνους.

Με τις απαιτήσεις του δολαρίου σε χρυσό που υπερβαίνουν την πραγματική προσφορά χρυσού, υπήρχαν ανησυχίες ότι το επίσημο επιτόκιο χρυσού των 35 δολαρίων ανά ουγκιά τώρα υπερεκτιμά το δολάριο. Οι ΗΠΑ φοβήθηκαν ότι η κατάσταση θα μπορούσε να δημιουργήσει μια ευκαιρία διαιτησίας, σύμφωνα με την οποία τα έθνη μέλη θα εισπράττουν τα περιουσιακά στοιχεία τους σε χρυσό με το επίσημο ισοτιμία και στη συνέχεια θα πωλούν χρυσό στην αγορά του Λονδίνου με υψηλότερο επιτόκιο, καταστρέφοντας τα χρυσά αποθέματα των ΗΠΑ και απειλώντας ένα από τα σφραγίδες του συστήματος του Bretton Woods.

Όμως, ενώ τα έθνη μέλη είχαν ατομικά κίνητρα για να επωφεληθούν από μια τέτοια ευκαιρία διαιτησίας, είχαν επίσης συλλογικό ενδιαφέρον για τη διατήρηση του συστήματος. Αυτό που φοβόταν όμως ήταν ότι το αμερικανικό νόμισμα υποτίμησε το δολάριο, καθιστώντας έτσι τα ενεργητικά του σε δολάρια λιγότερο πολύτιμα. Για να μετριάσει αυτές τις ανησυχίες, ο προεδρικός υποψήφιος John F. Kennedy αναγκάστηκε να εκδώσει ανακοίνωση στα τέλη του 1960 ότι εάν εκλεγεί δεν θα προσπαθήσει να υποτιμήσει το δολάριο.

Ελλείψει υποτίμησης, το Η.Π. χρειάστηκε μια συντονισμένη προσπάθεια από άλλα έθνη να επανεκτιμήσουν τα δικά τους νομίσματα. Παρά τις εκκλήσεις για συντονισμένη ανατίμηση για την αποκατάσταση της ισορροπίας στο σύστημα, τα κράτη μέλη ήταν απρόθυμα να επανεκτιμήσουν, μη θέλοντας να χάσουν το δικό τους ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Αντ 'αυτού, εφαρμόστηκαν άλλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης της δανειοδοτικής ικανότητας του ΔΝΤ το 1961 και του σχηματισμού της χρυσής ομάδας από ορισμένα ευρωπαϊκά έθνη.

Η χρυσή πισίνα συγκέντρωσε τα αποθέματα χρυσού αρκετών ευρωπαϊκών εθνών, προκειμένου να διατηρηθεί η τιμή αγοράς του χρυσού σημαντικά υψηλότερη από την επίσημη αναλογία. Ενώ οι νέες προμήθειες από τη Νότια Αφρική και τη Σοβιετική Ένωση ήταν αρκετές για να αντισταθμίσουν την αυξανόμενη ζήτηση χρυσού μεταξύ 1962 και 1965, κάθε αισιοδοξία επιδεινώθηκε σύντομα μόλις η ζήτηση ξεπεράσει την προσφορά από το 1966 έως το 1968. Μετά την απόφαση της Γαλλίας να εγκαταλείψει την πισίνα το 1967 κατέρρευσε το επόμενο έτος, όταν η τιμή αγοράς του χρυσού στο Λονδίνο σηκώθηκε, απομακρύνοντας την επίσημη τιμή. (

Σύμπτυξη του συστήματος του Bretton Woods Μια άλλη προσπάθεια διάσωσης του συστήματος ήρθε με την εισαγωγή ενός το διεθνές νόμισμα, όπως το πρότεινε ο Keynes στη δεκαετία του 1940. Θα εκδοθεί από το ΔΝΤ και θα πάρει τη θέση του δολαρίου ως διεθνές αποθεματικό νόμισμα. Αλλά καθώς οι σοβαρές συζητήσεις για αυτό το νέο νόμισμα - δεδομένου του ονόματος των Ειδικών Τραβηκτικών Δικαιωμάτων (SDR) - άρχισαν μόνο το 1964, και με την πρώτη έκδοση να μην εμφανιστεί μέχρι το 1970, το φάρμακο αποδείχθηκε πολύ λίγο, πολύ αργά.

Μέχρι τη στιγμή της πρώτης έκδοσης των ΕΤΔ, οι συνολικές ξένες υποχρεώσεις των ΗΠΑ ήταν τέσσερις φορές υψηλότερες από τα αποθέματα νομισμάτων χρυσού των ΗΠΑ και παρά το σύντομο πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου εμπορικών συναλλαγών το 1968-1969, αρκετή πίεση για να ξεκινήσει ένα τρέξιμο στα αποθέματα χρυσού των ΗΠΑ. Με τη Γαλλία να διαρρέει τις προθέσεις της να εξαργυρώσει τα περιουσιακά της στοιχεία σε δολάρια για χρυσό και η Βρετανία ζητώντας να ανταλλάξει 750 εκατομμύρια δολάρια για το χρυσό το καλοκαίρι του 1971, ο Πρόεδρος Richard Nixon έκλεισε το χρυσό παράθυρο.

Σε μια τελική προσπάθεια να διατηρηθεί ζωντανό το σύστημα, διεξήχθησαν διαπραγματεύσεις στο δεύτερο μισό του 1971 που οδήγησαν στη συμφωνία Smithsonian, με την οποία οι όμιλοι των δέκα χωρών συμφώνησαν να επανεκτιμήσουν τα νομίσματά τους προκειμένου να επιτύχουν 7,9% υποτίμηση του δολαρίου. Ωστόσο, παρά αυτές τις ανατιμήσεις, μια άλλη πορεία προς το δολάριο συνέβη το 1973, δημιουργώντας πληθωριστικές ροές κεφαλαίων από το Ηνωμένο Βασίλειο στην ομάδα των δέκα. Οι καρφίτσες αναστάλησαν, επιτρέποντας την επιβολή κυμαινόμενων νομισμάτων και την οριστική παύση του συστήματος σταθερών αλλά προσαρμόσιμων συντελεστών του Bretton Woods.

Το κατώτατο όριο

Τα χρόνια της συμφωνίας του Bretton Woods, που απέχουν από το να είναι μια περίοδος διεθνούς συνεργασίας και παγκόσμιας τάξης, αποκάλυψαν τις εγγενείς δυσκολίες να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε και να διατηρήσουμε μια διεθνή τάξη που να επιδιώκει ελεύθερο και απεριόριστο εμπόριο επιτρέποντας στα έθνη να επιδιώξουν αυτόνομους στόχους πολιτικής. Η πειθαρχία ενός χρυσού προτύπου και των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών αποδείχτηκε υπερβολικά για τις ραγδαία αναπτυσσόμενες οικονομίες σε διαφορετικά επίπεδα ανταγωνιστικότητας. Με τη δημοσκόπηση του χρυσού και τη μετάβαση σε κυμαινόμενα νομίσματα, η εποχή του Bretton Woods θα πρέπει να θεωρηθεί ως μεταβατικό στάδιο από μια πιο πειθαρχική διεθνή νομισματική τάξη σε μία με σημαντικά μεγαλύτερη ευελιξία.