Νωρίτερα φέτος η Κίνα είδε την πρώτη κρατική εταιρεία να χρεώνει το χρέος της. Αν και δεν έχει προηγούμενο, η προεπιλογή δεν προκαλεί έκπληξη. Πολλοί έχουν αναγνωρίσει ότι η προσπάθεια της Κίνας να τονώσει την οικονομία της ως αντίδραση στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση το 2008 έχει κλιμακωθεί σε ένα σοβαρό πρόβλημα χρέους. Ενώ η πλειοψηφία αυτού του χρέους είναι εταιρική, είναι κρατικές εταιρείες που θέτουν τους μεγαλύτερους κινδύνους για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κίνας.

Οι προσπάθειες απόσυρσης και εγκαθίδρυσης μεταρρυθμίσεων που θα προωθήσουν μια πιο βιώσιμη ανάπτυξη θα μπορούσαν να επιδεινώσουν μια ήδη επιβραδυνόμενη κινεζική οικονομία. Με βάση τα πρόσφατα γεγονότα, φαίνεται ότι η κινεζική κυβέρνηση δεν επιθυμεί να υπονομεύσει την ανάπτυξη της οικονομίας της και έχει λάβει μέτρα για την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας παρά την αυξανόμενη ανησυχία για το χρέος της.

Το πρόβλημα χρέους της Κίνας

Σε μια έκθεση που δημοσίευσε νωρίτερα αυτό το έτος η McKinsey & Company, οι συγγραφείς ισχυρίστηκαν ότι από το 2007 το κινεζικό χρέος έχει τετραπλασιαστεί. Το συνολικό χρέος της Κίνας ανέρχεται σε 282% του ΑΕΠ, λόγο του χρέους προς το ΑΕΠ που είναι πλέον μεγαλύτερο από τους δείκτες των ΗΠΑ και της Γερμανίας. Ένας από τους κύριους τομείς ανησυχίας είναι ότι το ήμισυ αυτού του χρέους συνδέεται κατά κάποιο τρόπο με την αγορά ακινήτων της Κίνας, η οποία σημειώνει η έκθεση, υπερθερμαίνεται.

Μια άλλη σημαντική σημείωση είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της Κίνας είναι εταιρικό, το οποίο από τις αρχές Φεβρουαρίου ανήλθε στο 125% του ΑΕΠ, ένα από τα υψηλότερα επίπεδα εταιρικού χρέους στον κόσμο. Ωστόσο, η εταιρική δεν σημαίνει απαραιτήτως ιδιωτική, καθώς πολλές από τις εταιρείες της Κίνας είναι κρατικές επιχειρήσεις (SOEs) και αυτές οι επιχειρήσεις είναι ιδιαίτερα ενοχλητικές όταν πρόκειται για το χρέος της Κίνας. Από το τέλος του 2012, το χρέος των SOE ήταν 4,6 φορές μεγαλύτερο από το εισόδημά τους, ενώ το χρέος των ιδιωτικών επιχειρήσεων ήταν μόλις 2,8 φορές μεγαλύτερο από τα κέρδη τους.

Εάν οι τοπικές κυβερνήσεις της Κίνας παραμεληθούν ουσιαστικά από το δανεισμό χρημάτων άμεσα, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις κρατικές επιχειρήσεις με τη μορφή οχημάτων τοπικής αυτοδιοίκησης (LGFV) για να δανειστούν και να συμμετάσχουν σε έργα που κανονικά θα διεξάγονται από τις ίδιες τις κυβερνήσεις. Μετά την οικονομική κρίση του 2008, οι τράπεζες ενθαρρύνθηκαν να δανείσουν στις LGFVs και άλλες κρατικές επιχειρήσεις από την κεντρική κυβέρνηση, ως μέρος της δέσμης κινήτρων μετά την κρίση.

Δεδομένου ότι οι πωλήσεις γης αποτελούν την κύρια πηγή εσόδων της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι LGFV χρησιμοποίησαν τραπεζικές πιστώσεις για την αγορά κρατικής γης από τις τοπικές κυβερνήσεις, οι οποίες θα αντλούσαν τα έσοδα από αυτές τις πωλήσεις γης για τη χρηματοδότηση μεγάλων έργων υποδομής και νέων κατοικιών. Με την πεποίθηση ότι οι LGFVs είχαν την υποστήριξη της κεντρικής κυβέρνησης και την αγορασθείσα γη ως εξασφάλιση, οι τράπεζες δεν είχαν κανένα πρόβλημα να επεκτείνουν την πίστωση σε αυτές τις LGFVs. Όσο η οικονομία συνέχισε τη μεταφορά φορτίων και οι τιμές των γαιών αυξάνονταν, η έννοια του κακού χρέους δεν ανησυχεί.Ωστόσο, αυτή η ανοδική πιστωτική κρίση μετά την κρίση, η οποία τροφοδότησε αυξανόμενα έργα ανάπτυξης ακινήτων, θα ανησυχούσε σύντομα τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της Κίνας.

Μια επιβράδυνση της οικονομίας

Ενώ η αποδέσμευση των πιστώσεων και η έκρηξη των κατασκευών που τροφοδότησαν βοήθησαν να διατηρηθεί η οικονομία με έντονο ρυθμό, η ανάπτυξη σίγουρα επιβραδύνθηκε. Από το 14% το 2007, η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας μειώθηκε σε περίπου 7% σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις. Ωστόσο, παρά την επιβράδυνση της ανάπτυξης, η κατασκευή δεν έχει συμβεί. Αυτό είναι ακόμα πιο περίεργο όταν εξετάζουμε το γεγονός ότι οι μέσες εθνικές τιμές των κατοικιών είχαν υποχωρήσει 4,3% το Δεκέμβριο σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, ενώ οι συνολικές επενδύσεις στον τομέα αυξήθηκαν κατά 10,5% σε ετήσια βάση και ο ανεπτυγμένος χώρος αυξήθηκε κατά περισσότερο από 26%.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το παράδοξο της συνεχιζόμενης δύναμης στην επένδυση για την ανάπτυξη ακινήτων εν μέσω της πτώσης των αξιών των ακινήτων οφείλεται στις διασυνδέσεις μεταξύ των τοπικών κυβερνήσεων της Κίνας, των εσόδων της γης και των LGFVs. Οι τράπεζες, πιστεύοντας ότι το χρέος LGFV είναι εξασφαλισμένο από την κυβέρνηση, συνεχίζουν να πληρώνουν πιστώσεις για αγορές γης που κρατούν τα περιθώρια των τοπικών κυβερνήσεων ξεκάθαρα, επιτρέποντας έτσι έργα υποδομής και ανάπτυξης που είναι πλέον υπερβολικά.

Παρά το στόχο της κεντρικής κυβέρνησης να απομακρύνει και να προειδοποιήσει τους τοπικούς αξιωματούχους να περιορίσουν τις υπερβολικές δραστηριότητές τους, η διασύνδεση μεταξύ ανάπτυξης ακινήτων και εσόδων της γης έχει διατηρήσει τις τοπικές κυβερνήσεις εθισμένες στις τραπεζικές πιστώσεις. Δεδομένου ότι οι αξίες των περιουσιακών στοιχείων έχουν υποστηριχθεί κατά τη διάρκεια των ετών από αυτές τις δραστηριότητες, κάθε προσπάθεια απόκλισης θα μπορούσε να επιταχύνει τις μειούμενες τιμές γης. Αυτό έχει τη δυνατότητα να μετατραπεί σε κρίση χρέους, καθώς σχεδόν όλο το χρέος της τοπικής κυβέρνησης είναι εξασφαλισμένο από τη γη.

Με τις τράπεζες επίγνωση της πιθανής κρίσης χρέους δανεισμού τους έχει αρχίσει να μειώνεται, εκδίδοντας μόνο 707. 9 δισεκατομμύρια γιουάν σε νέα δάνεια τον Απρίλιο σε σύγκριση με 1. 18 τρισεκατομμύρια γιουάν από ένα μήνα νωρίτερα. Αυτή η τάση χαμηλότερων πιστώσεων από τις τράπεζες της Κίνας θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα ρευστότητας στις τοπικές κυβερνήσεις.

Λύση της Κίνας

Σε μια προσπάθεια εξασφάλισης επαρκούς ρευστότητας, η κεντρική κυβέρνηση επέτρεψε στις τοπικές κυβερνήσεις να εκδίδουν ομόλογα για πρώτη φορά. Για να καταστούν αυτά τα ομόλογα ελκυστικά για τις τράπεζες, η κεντρική κυβέρνηση επέτρεψε τη χρήση αυτών των ομόλογων ως εγγύηση για τη λήψη δανείων χαμηλού επιτοκίου από την κεντρική τράπεζα της Κίνας. Ενώ τα μέτρα αυτά έχουν δώσει περισσότερες τοπικές κυβερνήσεις στην αναπνοή, εξυπηρετούν μόνο να κρύψουν το πρόβλημα του χρέους και όχι να το εξαλείψουν.

Ένας άλλος, αν και λιγότερο εμφανής, τρόπος με τον οποίο η Κίνα μπόρεσε να κρύψει από το πρόβλημα του χρέους της ήταν μέσω της σημαντικής αύξησης της χρηματιστηριακής αγοράς της Κίνας κατά το παρελθόν έτος. Μεγάλο μέρος αυτής της αύξησης τροφοδοτήθηκε από την κυβερνητική προπαγάνδα που ενθάρρυνε τις αγορές μετοχών και τη χαλάρωση των κανόνων δανεισμού, ώστε να επιτρέπουν στους επενδυτές μεγαλύτερη πρόσβαση στην πίστωση για τη χρηματοδότηση αυτών των αγορών. Οι αυξανόμενες τιμές των μετοχών μείωσαν σημαντικά τους δείκτες των χρεωστικών ιδίων κεφαλαίων, καθιστώντας την οικονομική τους θέση καλύτερη εμφάνιση από ό, τι ήταν πραγματικά.

Ωστόσο, καθώς η χρηματιστηριακή αγορά έχει πέσει κατά πολύ τις τελευταίες εβδομάδες και καθώς οι επενδυτές κινούνται προς αποπληρωμή, οι εταιρικοί ισολογισμοί αποκαλύπτουν την αληθινή φύση της ασήμαντης οικονομικής κατάστασης στην οποία βρίσκεται η Κίνα. Δεν είναι περίεργο ότι η κινεζική κυβέρνηση έχει αναλάβει τέτοιες ισχυρές πρωτοβουλίες για να στηρίξει την αγορά.

Η κατώτατη γραμμή

Παρά τους ισχυρισμούς της κινεζικής κυβέρνησης ότι ασχολείται με ζητήματα χρέους της τοπικής αυτοδιοίκησης, φαίνεται ότι η μεγαλύτερη ανησυχία διατηρεί ισχυρή οικονομική ανάπτυξη. Αυτή η προτίμηση για ισχυρή ανάπτυξη έχει οδηγήσει σε μια σειρά μέτρων που φαίνονται να αλλάζουν μόνο το χρέος και όχι να το εξαλείφουν άμεσα. Ωστόσο, η πρόσφατη συντριβή της χρηματιστηριακής αγοράς μπορεί να λειτουργήσει ως προειδοποιητικό μήνυμα ότι το πρόβλημα του χρέους μπορεί να κρυφτεί για κάποιο χρονικό διάστημα. Τελικά, όμως, θα επιλυθεί και, αν δεν αντιμετωπιστεί ανάλογα, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη οικονομική αστάθεια και βραδύτερη οικονομική ανάπτυξη.